ASİT KAYA DRENAJI - ASİT MADEN DRENAJI

Başta pirit olmak üzere, sfalerit, galen, kalkopirit gibi sülfitli minerallerin hava ve su ile temasa geçerek oksidasyona uğraması ve sülfit mineralleri ile beslenen bazı bakteri türlerinin bu oksidasyon hızlarını arttırması ile oluşan doğal drenaja Asit Kaya Drenajı denir. Doğal ortamlarında ya da insan faaliyetleri sonucunda bu kayaçların hava ve su teması ile yükselen asitlik değerleri nedeniyle asit kaya drenajı, artan çözünebilir metallerin ortama katılması sonucunda da Metal Liçi oluşumu çevresel faktörlerin olumsuz etkilenmesinde rol oynar.

Madencilik faaliyetleri sonucunda hava ve su ile temas eden sülfit içerikli birimlerin pasa alanlarında, cevher stok alanlarında, açık ocak şevlerinde ve yeraltı ocak duvarlarında oluşturduğu asit kaya drenajı ve metal liçi nedeniyle yerüstü ve yeraltı suları olumsuz etkilenebilmekte, bu suların alıcı canlı ortamlarına ulaşması ile yıllarca sürebilen çevresel ve sosyal sorunlar çıkabilmektedir. Bu nedenle, doğru bir karakterizasyon çalışması ile Asit Kaya Drenajı tahmin programı oluşturulmalı, yönetmelikler ve uluslararası standartlarda önlemler alınarak olumsuz çevresel etkiler bertaraf edilmelidir.

Doğru bir karakterizasyon ve Asit Kaya Drenajı yönetim planı için,

• Sondaj bilgileri ile sahaya özgü 3 boyutlu jeolojik model çalışması
• Örnekleme çalışması
• Statik test numunelerinin belirlenmesi ve yapılması gereken testlerin belirlenmesi
• Laboratuvar ve arazi ölçekli kinetik test numunelerinin ve yapılması gereken testlerin belirlenmesi
• Kütle denge hesaplarının yapılması
• Çevresel açıdan gereken önlemlerin belirlenmesi ve yönetim planlarının oluşturulması
• Maden arama döneminden maden kapatma ve sonrasına kadar asit kaya drenajı ve çevresel önlemler için izleme çalışmalarının yapılması gerekmektedir.

Sürdürülebilir ve sorunsuz bir madencilik için Asit Kaya Drenajı’nın oluşmadan önce tahmin edilmesi, gereken önlemlerin maden arama döneminden maden kapatma dönemine kadar uygulanması ve izlenmesi gereklidir. Aksi taktirde hem çevresel hem de ekonomik açıdan öngörülemeyen problemler yaşanabilmekte, bu sorunlar çevreyi, bölge halkını ve faaliyet sahibini olumsuz etkilemektedir.

Asit Maden Drenajı Karakterizasyonu ve Genel Prosedürleri

Başta pirit olmak üzere, markazit, pirotin gibi sülfürlü metalik minerallerin, madencilik faaliyetleri sırasında (cevher üretimi, cevher ya da pasa stoklama, artık yığınlama vb.) hava ve su ile teması neticesinde çözünerek sulu ortama H+ iyonu vermesiyle asidik karakter kazanmasına yol açan kimyasal, jeokimyasal, fizikokimyasal, fiziksel ve biyolojik sürece Asit Maden Drenajı denir. Sülfürlü metalik mineraller asit oluşturma karakteri gösterirken, diğer bir yandan karbonat ve silikatlar başta olmak üzere bazı mineraller hava ve su ile temas ettiğinde sulu ortama OH- iyonu vererek ortamı bazikleştirir ve tamponlama görevi üstlenir. Bir madencilik faaliyetinde asiditeye sebep olacak minerallerin varlığı, Asit Maden Drenajı oluşumunun kesin bir kanıtı olmamasının yanında, sahanın tamponlama karakterinin olması Asit Maden Drenajı oluşumunun gerçekleşmeyeceği anlamına gelmemektedir. devamı...